پرسش های وجودی در مثنوی معنوی

این سخنرانی در نهمین رستخیز ناگهان به اهتمام مؤسسه سروش مولانا در روز دوشنبه 28 شهریورماه 1390 در تالار ایوان شمس برگزار شد.

دکتر همایون همتی در این سخنرانی از بحث مقدماتی درباره اگزیستانسیالیسم آغاز کرده و بعد از ذکر مقدماتی درباره شاخه الحادی آن، به آرای کیرکگور اشاره کرد.
او در این سخنرانی به این مسئله اشاره می‌کند که: “انسان در موقعیت های مرزی به یاد پرسش های وجودی می‌افتد. پرسش‌هایی نظیر:
– چرا آمدم؟
– هدف از آمدن من چه بود؟
– به کجا می‌روم؟

به عقیده دکتر همتی این پرسش‌های وجودی که در تفکر اگزیستانسیالیست‌ها مطرح می‌شود نظیر همان چیزی است که در این ابیات منسوب به مولانا بیان شده است:
روزها فکر من این است و همه شب سخنم/ که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
ازکجا آمده‌ام؟ آمدنم بهرچه بود؟/ به کجا می‌روم آخر ننمایی وطنم
من به خود نامدم اینجا که به خود باز روم / آن که آورد مرا باز برد در وطنم

همتی با اشاره به آرای مولانا تاکید کرد: “بر خلاف عقیده اگزیستانسیالیت‌ها که می‌گویند خدا مارا نیافریده است و موجودات پیرامون ما لاشعورند و ما را نمی‌فهمند و ما در این دنیا تنهاییم و جهان غریبستان است، مولانا با وجود تعبیرات مشترک از اگزیستانسیالست‌های پوچ‌گرا فاصله می‌گیرد و به اگزیستانسیالیست‌های الهی همچون کیرکگور و یاسپرس نزدیک می‌شود. اگزیستانسیالیست‌های الهی با فلسفه تحلیلی مخالفند که این نظر نیز به بیان مولانا نزدیک است آن جا که می‌گوید:
پای استدلالیون چوبین بود / پای چوبین سخت بی تمکین بود