شرح و تفسیر داستان دقوقی: ایرج رضایی

داستانِ دقوقی، داستانِ سالکی است پرّان و بی‌قرار، که در جست‌وجویِ حقیقت و دیدارِ اولیاءِ خاص خدا، شوقی آتشین دارد و در این راه، یک لحظه دست از طلب برنمی‌دارد و دَمی از پای نمی‌نشیند.

دقوقی که خود عارفی عالی مقام است در سفرهایِ درازآهنگش، با قطعِ تعلقِ کامل از یار و دیار، سرانجام به ساحل دریایی می‌رسد و در آن ساحل غریب و رازناک، در حالتی از رویا و مکاشفه، اتفاقاتِ بس شگفتی را از سرمی‌گذراند که شرحِ چند و چون آن را باید از زبان خود مولانا شنید.

به نظر می‌رسد این داستان، شرح یکی از مکاشفات روحانی خود مولاناست که در قالب قصه دقوقی بیان شده است. مولانا در بطن روایت این داستان، برخی از مهم‌ترین آموزه‌هایش را در پیوند با جهان‌شناسی عرفانی‌‌‌اش، مطرح می‌کند که رمزگشایی و درک و تحلیل آن ، می‌تواند افق‌ها و چشم‌اندازهای تازه‌ای پیش رویِ مخاطب بگشاید و اگر بخت‌یار و لایق و مستعد باشد زندگی او را عمیقا متحول کند.